Tarihçe

Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi’nin başlangıçtan günümüze kadar geçirdiği aşamalar:  

Plastik ve rekonstrüktif cerrahinin başlangıçtan günümüze kadar geçirdiği aşamalar kronolojik olarak incelendiğinde, Türk plastik cerrahi uygulamalarının oldukça eskilere dayandığı görülmektedir. Tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'de de plastik cerrahinin gelişmesi özellikle 2. Dünya Savaşı'ndan sonra olmak üzere iki büyük dünya savaşından sonra olmuştur. 1961 yılında Türk Plastik Cerrahi Derneği'nin (TPCD) resmen kurulmasından sonra Türkiye'de plastik cerrahi uygulamaları sporadik olmaktan çıkarak sistemli çalışmalar haline gelmiştir. Tük Plastik Cerrahi tarihçesi TPCD kuruldukdan önceki ve sonraki dönemlerdeki gelişmeler şeklinde incelenecektir.

1. TPCD kurulmadan önceki dönem ( 1385-1961 )

Türk-İslam literatüründe Şerafettin Sabuncuoğlu'na (1385-1468) ait ilk basılı '' Cerrahiyetül Haniyye'' (Imperial Surgery) adlı eserde çeşitli plastik cerrahi uygulamalarının çizimlerle anlatıldığı izlenmektedir. Bunlar jinekomasti, entropion, ektropion simblefaron ve maksillofasiyal cerrahi uygulamalarına ait detaylı çalışmalardır. Yazar tarafından tanımlanan Jinekomasti tedavisinde uygulanan kitle azaltma girişimi, muhtemelen "Küçültme Mamoplastileri" için tanımlanan ilk girişimdir.Sabuncuoğlu mandibula kırıklarında interdental telleme kullanmış, ilk defa burun tamponu içine bir boru yerleştirerek hava pasajını tamponlu süre boyunca açık tutmuş ve hastanın rahat nefes almasını sağlamıştır. Bunlar günümüzde uygulanan yöntemlerin temelini oluşturan girişimlerdir (1).

Türk plastik cerrahi camiasının duayeni Halit Ziya Konuralp'in 1950 yılında İstanbul Üniversitesinde plastik cerrahi ünitesini kurmadan yıllar önce, 1930’lu yıllarda çok sayıda plastik cerrahi uygulamaları yaptığı bilinmektedir. Değerli hocamız bu çalışmalarını ameliyat öncesi ve sonrası fotoğrafları ile 1991 yılında Nevşehir'de yapılan XV. Ulusal TPCD Kongresinde sunmuştur.
2005 yılında maalesef değerli hocamızı kaybettik.

Dünyadaki gelişmelere ayak uydurmak ve bu konudaki cerrahi uygulamaları Türkiye’de yapabilmek amacı ile, Gülhane Askeri Tıp Akademisinden Necdet Albay'ın dönüşünde maksillofasial Cerrahi departmanı kurmak üzere 1936 yılında Almanya'ya gönderilmesi, eğitim hastanelerinde ilk sistemli çalışmaların 1930'lu yıllarda başladığını göstermektedir. Necdet Albay 1938 yılında Türkiye’ye döndükten sonra Cebeci Askeri Hastanesinde Çene Cerrahisi uzmanı olarak çalışmağa başlamıştır.

1941 yılında Gülhane Askeri Tıp Akademisinin İstanbul’dan Ankara’ya taşınması üzerine Necdet Albay Çene Cerrahisi şefliğine atanmış, 1942 yılında Cihat Borçbakan aynı departmana şef yardımcısı olarak atanmış ve departman fizik tedavi bölümü içinde 1941-1952 yılları arasında Necdet Albay'ın şefliğinde görev yapmıştır. Cihat Borçbakan 1951 yılında 2 yıl süre ile ABD'lerine gönderilmiş, 1957 yılında profesör ünvanı ile GATA Çene ve Plastik Cerrahi Direktörü olmuş, 1965 yılına kadar bu görevini sürdürmüş, daha sonra Ankara Tip Fakültesinde görev almıştır. Bu dönemdeki çene cerrahisi bilim dalı çalışmaları '' Diş arızaları ve hastalıkları, ağız ve dil hastalıkları çene kemikleri hastalıkları ve deformiteleri, çene eklemi ve hastalıkları, fasiyal paraliziler, tükrük bezi hastalıkları yüz deformiteleri, yüz ve dudak anomalileri gibi konuları içermiştir.

Bu dönemde eğitim hastanelerinde izlenen aktivasyonların yanında, serbest çalışanların olması da dikkat çekicidir. 1940'lı yıllarda Cafer Tayyar Kankat'ın İstanbul’daki kliniğinde burun ve meme ameliyatları yaptığı, bunları kendi yayınladığı '' Plastik Reparatris ve Estetik Şirürjisi '' dergisinde detaylı olarak anlattığı ve 1946 yılında İstanbul’da yapılan bir cerrahi kongresinde ''İmpotanslarda penise kartilaj grefti '' başlıklı bir bildiri sunduğu bilinmektedir. Daha sonraki yıllarda derneğimizin kuruluşunda büyük emek ve katkıları olan Atilla Oymak ve Erdoğan Konuk serbest çalışan kesimin başarılı çalışmalarını sergilemişlerdir.

1940-1945 yılları arasında eğitim hastanelerinde başlayan ilk sistemli çalışmalar Ankara’da Gülhane Askeri Tip Akademisi’nde ve İstanbul’da İstanbul Tıp Fakültesi’nde 1950'li yıllarda belirginleşmeğe ve olgunlaşmağa başlamıştır. 1953 yılında SSYB Ankara Numune Hastanesinde Şekür Ökten'in şefliğinde Plastik Cerrahi Kliniği kurulmuştur.

Çene Cerrahisi adı ile başlayan ve çeşitli bölümlerde seksiyonlar halinde çalışmalarını sürdüren dalımızın müstakil anabilim dalı halinde kurulması ve çalışması 1960'lı yıllarda mümkün olabilmiştir. 1961 yılında TPCD'nin kurulması ile yeni anabilim dallarının daha organize ve müstakil olarak kurulmaları kolaylaşmış ve bilimsel çalışmalar hız kazanmıştır.

2. TPCD kurulduktan sonraki dönem (1961-1988)

Çene, ağız ve yüz cerrahisinin çeşitli konuları ile ilgilenenler, bu konuda çalışmalar yapan genel cerrahlar KBB uzmanları ve çene cerrahları bu konunun gelişmesine yardımcı olmak ülke içinde ve dışında bilgi alışverişinde bulunmak, bilimsel toplantılar yapabilmek amacıyla 1960 yılında bir dernek kurmağa karar vermişlerdir.

1961 yılında onbeş cerrah  ile (Cihat Borçbakan, Hilmi Gürsel, Halit Ziya Konuralp, Şekür Ökten, Necdet Albay, Şekip Akpınar, Mustafa Engin, Sefa Karatay, Erdoğan Konuk, Atilla Oymak, Ali Uras, Rıfat Yetkin, Hüsnü Göksel, Muhittin Ülker, Emin Burat) "Türk Plastik Cerrahi Derneği " resmen kurulmuştur.

Dernek 1965 yılına kadar lokal toplantılar şeklinde faaliyet göstermiş, daha sonra Ankara’daki merkezlerin haftada bir bilimsel toplantılar yapması ile dernek üyeleri daha yakınlaşmış, bu yakınlaşma İstanbul’daki üyeleri de içine almış artık kongre düzenlenme zamanının geldiğine karar verilmiş ve ilk ulusal kongre 23 Haziran 1968 tarihinde Ankara Otelinde Cihat Borçbakan başkanlığında yapılmıştır. Bu kongrede 49 bildiri ve 1 film gösterisi sunulmuştur. Ulusal Kongreler daha sonra 1990 yılına kadar Anadolu’nun Plastik Cerrahi Merkezi olan çeşitli kentlerinde iki yılda bir düzenli olarak yapılmış aradaki yıllarda da tek konulu sempozyumlar düzenlenmiştir. 1990 yılından sonra her yıl bir kongre ve bir kış sempozyumu uygulamalarına başlanmıştır. Yurtdışından yabancı konuklar ilk defa 1974 yılında İzmir’de yapılan Kongreye katılmışlardır. İlk uluslararası kongre 1988 yılında Atina'da yapılmıştır. 1989 yılında ise ülkemiz tarafından düzenlenen ilk uluslararası Kongre İstanbul’da yapılmıştır.

TPCD kuruldukdan sonra bilimsel toplantılar, bilgi alışverişi, yurtiçi ve yurtdışı kongre faaliyetlerinin artması yanında " Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Anabilim Dalı"adı altında yeni müstakil departmanlar kurulmağa başlanmıştır. Başlangıçta Gülhane Askeri Tıp Akademisi, İstanbul Tıp Fakültesi ve Ankara Numüne Hastanesi gibi eğitim hastanelerine ve İstanbul’da özel çalışanlarla az sayıda olan plastik cerrahi merkezlerine yenileri eklenmeğe başlamıştır. 1964 yılında Hilmi Gürsel tarafından SSK Ankara Hastanesinde, 1965 yılında Güler Gürsu tarafından Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinde, 1967 yılında Baha Sezer tarafından Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde, 1972 yılında Adil Kayışoğlu tarafından SSYB Haydarpaşa Numüne Hastanesinde, 1972 yılında Arman Çağdaş tarafından Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinde, yine 1972 yılında Ertuğrul Özmen tarafından Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesinde,1978 yılında Mesut Özcan tarafından Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Anabilim dalları eğitim ve öğretim faaliyetlerine başlamıştır. Ayrıca Türkiye’deki ilk modern yanık merkezi 1971 yılında Sadun Uzel tarafından Gülhane Askeri Tıp Akademisinde açılmıştır. 1980 yılında Onur Erol tarafından Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinde Deneysel Mikrocerrahi Laboratuarı kurulmuştur.1980 yılında Ayan Gülgönen tarafından İstanbul’da Fransız Hastanesinde Klinik Mikrocerrahi uygulamalarına başlanmış ve bu konuda eğitim verilmeye başlanmıştır.

Yıllar ilerledikçe kongre faaliyetleri büyük ilgi odağı haline gelmiş, ülkemizde olağan yıllık kongre dışında da uluslararası çok sayıda kongre ve sempozyumlar büyük katılım ve başarı ile yapılabilir hale gelmiştir. Bunun yanında yurtdışında yapılan kongre ve sempozyumlara bildiri ve posterlerle katılımın gittikçe arttığı gözlenmiş, kazanılan ödüller ve derneğimiz üyelerinin yabancı plastik cerrahi derneklerinde üye ve temsilci olarak görev almaları gurur kaynağı olmuştur. Bu bağlamda 1998 yılında ilk defa " I.Appointed European Congress" in Istanbul’da gerçekleşebilmesi ülkemiz ve derneğimiz için ek bir gurur kaynağı ve başarı simgesi olmuştur.

1998 yılında Ankara' da yapılan Olağan Genel Kurul toplantımızda derneğimizin adının tüm dünyada yaygınlaşmakta olan şekliyle " Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Derneği" olarak değiştirilmesi kararını takiben yapılan resmi girişimler tamamlanmış olup derneğimizin adı " TÜRK PLASTİK REKONSTRÜKTİF VE ESTETİK CERRAHİ DERNEĞİ" olarak değiştirilmiştir.

1970 , 1980 ve 1990’lı yıllarda büyük kentler dışında da yeni ünitelerin kurulması devam etmiştir.

Bunlar kronolojik olarak şunlardır:

1977 Dr.N. Kemal Baran Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara
1978 Dr.Erdem Yormuk Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara
1978 Dr. Mesut Özcan Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Bursa
1984 Dr.Sıdıka Kurul Vakıf Gureba Hastanesi, Istanbul
1984 Dr.Ali Barutçu Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sivas
1984 Dr.Ömer Şensöz SSYB Numüne Hastanesi, Ankara
1995 Dr.Ahmet Terzioğlu Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sivas
1985 Dr.Ata Uysal 19.Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi, Samsun
1985 Dr.Lütfü Baş Gülhane Askeri Tıp akademisi, Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, Istanbul
1986 Dr.Hülya Aydın Şişli Etfal Hastanesi, Istanbul
1987 Dr.Galip Günay Erciyas Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kayseri
1989 Dr.Ali Barutçu Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Izmir
1990 Dr.Ayhan Numanoğlu Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Istanbul
1992 Dr. Zafer Özsoy Vakıf Gureba Hastanesi, Istanbul
1992 Dr.Sıdıka Kurul İstanbul Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü, Istanbul
1993 Dr.Cengiz Çetin Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Eskişehir
1993 Dr.Necmettin Kutlu Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi, Trabzon
1993 Dr.Ege Özgentaş Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Antalya
1993 Dr.Ragıp Onat Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi, Edirne
1994 Dr.Ahmet Seyhan Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Manisa
1994 Dr.AliGürlek İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi,Malatya
1994 Dr.Akın Yücel Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kocaeli
1994 Dr.Nedim Savacı Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Konya
1994 Dr.Azize Dede Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi ,Erzurum
1995 Dr.Ahmet Terzioğlu Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sivas
1995 Dr.Gürhan Özcan Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara
1995 Dr.İnci Gökalan Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, Denizli
1995 Dr.Mustafa Yıldırım Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi, Elazığ
1995 Dr.Yücel Öztan SSYB Atatürk Tıp Merkezi, İzmir
1996 Dr.Cemil Aygıt Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi, Edirne
1998 Dr. İbrahim Aşkar Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi, Diyarbakır

Türkiye'de el cerrahisi bilim dalı ilk defa 23 Ekim 1991'de Prof. Dr. Metin Erer tarafından İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Ana Bilim dalı bünyesinde kurulmuştur. 1993 yılında da Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Ana Bilim Dalı bünyesinde Prof. Dr. Mesut Özcan tarafından kurulmuştur. Her iki bilim dalı eğitim ve öğretimlerini başarıyla sürdürmektedir.

Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahinin ülkemizdeki kronolojik gelişimi böylece özetlenmeğe çalışılmıştır. Tüm detayların verilmesinin arzu edilmesine karşın yaklaşık 70 yıllık bir gelişme sürecinin toparlanmasının zorluğu ortadadır. Gerideki yıllar incelendiğinde aşılan mesafe azımsanmayacak değerdedir. Olanaklar açısından olmasa bile yetişmiş hekim niteliği ile Türk Plastik Cerrahisinin bu konuda ileri düzeydeki ülkelerle yarışır hale gelmiş olduğunu kıvançla söyleyebiliriz.

Türk Plastik Cerrahi Derneği Üyelerinin Kazandığı Uluslararası Ödüller:

1970 Esat Toksu, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Senior Category, Clinical Research. First Place Award.
1972 Namik K. Baran, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Junior Category, Basic Science, Second Place Award. (growth of skin grafts, flaps and scars in minipigs)
1975 Onur Ö Erol, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Junior Category, Basic Science, Second Place Award. (Transformation of free skin grafts into island skin flap)
1978 Onur Ö Erol, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Senior Category, Basic Science, First Place Award. (The development and utilization of a composite island flap employing omentum: Experimental Investigation)
1978 Onur Ö Erol, M.D. National Institute of Health, Grant Award (Free flap trachea and esophageal reconstruction)
1979 Onur Ö Erol, M.D. National Institute of Health, Grant Award (A new method using omentum to reconstruct deformities)
1981 Yücel Erk, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Senior Category, Clinical Research, First Place Award. (Augmenting pedicled flap survival employing a temporary biological dressing)
1982 Yücel Erk, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Junior Category, Clinical Research, Second Place Award. (Pharmacological modification of myofibroblastic activity and its effect in periprosthetic capsules surrounding silicone implants)
1982 Yücel Erk, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Investigator Category, Basic Science, First Place Award. (The effect of prostaglandin on the development of the cleft palate deformity in mice embryos)
1990 Gürhan Özcan, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Senior Category, Basic Science, Second Place Award. (Nerve regeneration in vascularized versus non-vascularized nerve grafts in bony bed using a rabbit facial nerve graft model)
1990 Gürhan Özcan, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Senior Category, Basic Science, First Place Award. (Flap prefabrication utilizing fascial allografts as vascular source in a temporarily immunsuppressed host)
1994 Tunç Safak, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Junior Category, Clinical Research, First Place Award. (The new concepts in fasciocutaneous flaps)
1995 Kenan Atabay, M.D. ASPRS, Plastic Surgery Educational Foundation Scholarship Contest, Senior Category, Basic Science, First Place Award. (The use of "Sliding Epineural Sheath Tube" for repair of peripheral nerve defects)
1998 Eser Yüksel, M.D. Society of American Maxiocranialfacail Surgeons, Research Award. (Gene Therapy for Periostral Flaps)
1998 Eser Yüksel, M.D. American Aesthetic Society Research Grant. (Biodegradable systems for soft tissue regeneration)
1999 Eser Yüksel, M.D. PSEF Research Grant Award. (IGFS-1 Gene Delivery for Breats Prefabrication).